Jos en Joske blikken terug
Na ons jubileumjaar voelde 2024 een beetje als ‘the year after’. Geen grote knallers, niet de barricades op, geen spraakmakende initiatieven. Maar we zaten niet stil. Verre van dat. Het was een jaar van verdiepen, van volwassener worden, van lering trekken en van ontdekken dat je soms door een pas op de plaats te maken meer bereikt dan dolenthousiast de hemel bestormen. Bestuurders Jos en Joske blikken terug.
Kleine stap, grote reis
Jos: “Het was voor ons doen best een saai jaar. Echt spraakmakende, creatieve initiatieven miste ik in 2024. En reuring wisten we niet te creëren. Begrijp me niet verkeerd, het gaat me niet om het zorgen voor oproer. Als Start Foundation willen we zorgen voor beweging.”
Joske: “En wat dacht je dan van de oprichting van Start Foundation Participaties? We zetten 10 miljoen van ons bronvermogen in om bedrijven een boost te geven die zorgen voor meer passend werk voor mensen die moeilijk aan een betaalde baan komen.”
Jos: “Eens. Elke grote reis begint met een eerste stap en dit was er zo een. We hopen door die participaties te zorgen voor een hefboomeffect op twee manieren. Sociale initiatieven worden in één keer serieuzer genomen en elke euro die wij investeren, leidt vaak tot een investering van twee euro van andere partijen. Dat was althans het neveneffect van onze investeringen ten tijde van de kredietcrisis.”
Joske: “Het is overigens niet zo dat we bij het besluit om te gaan participeren over één nacht ijs gingen. We deden uitgebreid onderzoek naar wat dit zou toevoegen aan onze strategie en of er überhaupt behoefte aan is in de markt. Waar het ons om te doen is, is dat het realiseren van sociale werkgelegenheid onderdeel wordt van de bedrijfsvoering bij bedrijven en dat het maken van impact op dat vlak een onderdeel is en blijft van hun DNA.”
Jos: “Idealiter zetten we uiteindelijk al ons vermogen in voor het realiseren van onze doelstelling. Als je wilt zorgen voor maatschappelijke verandering moet je risico durven nemen. Maar goed, eerst moet dit idee zich bewijzen met onze participaties in The Good Roll en Confed.”
Werkversnellers
Als Start Foundation wisten we in 2024 ook de beweging te versnellen naar een eerlijke arbeidsmarkt waar iedereen een kans krijgt op betaald werk. Niet activistisch, maar beheerst en doelgericht. In de tweede shift namen elf sociaal ondernemers deel aan het Leergarantiefonds, dat inmiddels De Werkversneller heet.
Joske: “Dit initiatief is gebaseerd op het feit dat iedereen het recht heeft om zich te ontwikkelen. Daarvoor zorgen is geen taak van de overheid alleen, maar van ons allemaal. Met De Werkversneller kunnen sociaal ondernemers anderen aansporen om bij te dragen aan ontwikkelkansen voor mensen uit hun omgeving die vanuit de overheid niet zomaar op steun kunnen rekenen. De deelnemende bedrijven vormen steeds meer een collectief. Ze denken met elkaar mee, wisselen kennis uit en kunnen nu ook samen een vuist maken. Daardoor willen ook steeds meer sociaal ondernemers aanhaken.”
Jos: Als het aan ons ligt, worden dat er in de toekomst in ieder geval nog veel meer. Dan zijn wij namelijk steeds minder nodig. Wij willen vooral een aanjager blijven.”
Blijvers en nieuwkomers
Hoewel Jos en Joske naar hun smaak weinig baanbrekende, nieuwe ideeën voorbij zagen komen in 2024, droegen de initiatieven die we als Start Foundation ondersteunen wel degelijk bij aan onze impactdoelstelling: passend, duurzaam werk toegankelijk maken voor iedereen.
Jos: “Zo hoorde Sheltersuit dat ze tot 2030 op de steun van Start Foundation kunnen rekenen.”
Joske: “Wat Sheltersuit doet, heeft namelijk zo veel waarde dat we het onze steun voor langere tijd waard vinden. Ze helpen dakloze mensen, ze zorgen voor werkgelegenheid én ze dragen bij aan de circulaire economie. Ze zijn alleen afhankelijk van donaties, want degenen die de sheltersuits nodig hebben, kunnen die niet betalen. En soms zijn er ineens véél nodig. Vanwege de oorlog in Oekraïne bijvoorbeeld, of na een aardbeving. Gelukkig zie je nu dat ook andere grote investeerders het initiatief gaan omarmen.”
Jos: “Daarnaast investeerden we in 2024 voor het eerst in CupXchange. Een bedrijf dat na het verdwijnen van de wegwerpbekers op het idee kwam om bekers en glazen voor bedrijven te gaan wassen op een duurzame manier. Zo zorgen ze meteen voor werkgelegenheid. We helpen ze daarbij niet alleen financieel, maar ook door ze te linken aan bedrijven uit ons netwerk. Denk aan een Ahrend of PSV. Hoe meer van die partijen interesse tonen, hoe meer banen er gecreëerd kunnen worden. Zo zorgen we voor een vliegwiel.”
Niet bang zijn om te botsen
2024 was ook een jaar waarin nieuwe verbindingen tot stand kwamen. Soms op een bijzondere wijze.
Joske: “Voor de Fixbrigade in Amsterdam waren we in 2024 een redder in nood toen de gemeente het werk dat zij deden, gunde aan een andere partij. Wij lazen erover in de media en meldden in diezelfde media dat we dat vanuit de aanbesteder wel begrepen. Een bedrijf dat we al steunden, had de aanbesteding gewonnen. Vervolgens heeft het even geknetterd met de Fixbrigade, maar uiteindelijk besloten we naar elkaar toe te bewegen en hebben we samen gekeken hoe de Fixbrigade haar goede werk kon voortzetten.”
Jos: “Wij willen niet dat sociale initiatieven elkaar gaan beconcurreren. Ze bereiken meer als ze samenwerken. Als een onafhankelijke, betrokken speler leiden we dit soort kwesties graag in goede banen. Zij aan zij met de ondernemers, met lef. Ons doel daarbij is te zorgen voor verandering, zodat zaken weer vlot lopen. Als we dat voor elkaar krijgen, zijn we trots.”
Als alles samenkomt
Joske: “Wat me ineens te binnen schiet als we het over vorig jaar hebben, is dat we het verhaal van Steven de Jong niet mogen vergeten. In het verlengde van een eerder project (‘Niet beperkt genoeg’) belde hij bedrijven om te vragen of hij als stotteraar kans maakte op een openstaande vacature. Het was schrijnend om te zien wat daar voor reacties op kwamen. Zijn ervaringen vervatte hij in een boek.”
Jos: “Bij dat project kwamen onze kernwaarden mooi samen. Het was creatief, rebels en betrokken. We hebben het ook echt samen gedaan. Steven pleegde de belletjes en schreef het boek. Wij maakten dit financieel mogelijk en schoven hem op de juiste momenten naar voren.”
Joske: “Zijn verhalen waren het perfecte voorbeeld van iemand die enerzijds niet beperkt genoeg is om voor steun vanuit de overheid in aanmerking te komen en anderzijds weer té beperkt is om een serieuze kans te maken bij werkgevers met een vacature.”
Het boekje ‘Gelieve niet te stotteren op onze inclusieve werkvloer’ van Steven stuurden we eind 2024 naar verschillende relaties als dank voor de samenwerking. De moeilijke weg op de arbeidsmarkt van mensen die stotteren, werd door dit boek ineens onderwerp van gesprek bij tal van media, waaronder dagblad Trouw en nieuwszender Radio 1.
Op je bek gaan en wijzer opstaan
In 2024 namen we bij Start Foundation ook de tijd om te leren van dingen die niet lukten. We trokken zelfs een collega aan die toeziet op ons leerproces. Bij initiatieven die maar niet wilden gaan vliegen, trokken we bovendien de stekker eruit. Al was het met pijn.
Joske: “We wilden duidelijkheid over welke activiteiten het meest bijdragen aan onze doelstellingen, maar ook kunnen leren van dingen die niet liepen zoals gehoopt, zodat we ons werk steeds beter kunnen doen. Daarnaast besloten we de lessen die we leerden uit het beëindigde project ‘de parallelle arbeidsmarkt’ te delen tijdens een speciaal openbaar college.”
Jos: “Door dit project leerden we hoe belangrijk het is om procesmatig te werken én dat iedereen van het begin af aan van de urgentie overtuigd is. Zo niet, dan loop je op een gegeven moment namelijk tegen een muur aan. En zo was er nog een project waar we in 2024 een punt achter zetten: RefugeeWork. Dit project maakte ons duidelijk hoe belangrijk het is om vooraf na te denken over de lange termijn. Welke partijen zouden bijvoorbeeld kunnen helpen en hoe houd je die goed aangehaakt? Dat is veel slimmer dan dolenthousiast in je eentje ergens aan beginnen, zoals we zo vaak deden.”
Joske: “Dat is precies waardoor we al een aantal keren op ons bek gingen. Dan loop je op den duur aan tegen onvoldoende draagvlak en uitvoeringskracht voor een idee.”
Jos: “De grootste frustratie van werken bij Start Foundation is dat je geduld moet hebben en daar ben ik helaas niet mee gezegend. Ik leerde gelukkig niet direct in zak en as te zitten bij een tegenslag.”
blik vooruit
Ondertussen bereidt Joske zich voor op het overnemen van het stokje van Jos, die in 2028 met pensioen gaat.
Jos: “Het betekent dat ik me minder met algemene zaken ga bemoeien. Ik wil als een vrije vogel zoveel mogelijk gaan bijdragen aan de inhoud. Daar gaat mijn hart namelijk naar uit.”
Kijkend naar de toekomst zijn Jos en Joske eensgezind.
Jos: “2025 wordt een cruciaal jaar, waarin we gaan herbronnen. Dat doen we elke, pak ‘m beet, vijf jaar.”
Joske: “Hoe kijkt de buitenwereld naar ons en waarop kunnen we het beste de focus leggen, dat willen we helder krijgen. Net als: wat moeten we meer doen en wat juist niet?”
Jos: “Ook gezien de geopolitieke ontwikkelingen op het moment en de consequenties daarvan. Het is nu belangrijk om verder te kijken dan de dag van morgen.”
Joske: “Uiteindelijk willen we zorgen voor maximale impact, zonder alleen voor de meetbare, veilige opties te gaan. Ik hoop vooral dat we de komende jaren weer verrast worden door allerlei goede initiatieven en dat we die dan ook echt kunnen versnellen met onze bijdrage.
Na een adempauze vervolgt ze:
Joske: “De rol van aanjager en samenbrenger, die willen we vervullen. Tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat er met de terugtrekkende overheid ook op andere manieren een beroep op ons kan worden gedaan door het maatschappelijk middenveld.”
Hoop
Als we het tweetal vragen eens vijf jaar vooruit te dromen vinden ze elkaar opnieuw.
Joske: “Natuurlijk hoop ik dat we de komende jaren met ons participatiefonds in een aantal uitgesproken bedrijven kunnen stappen. Dat zou tof zijn. Bedrijven zoals Confed, dat de meest ingewikkelde producten assembleert met onbenut talent.”
Jos: “Het zou supervet zijn als we er uiteindelijk in slagen om op deze manier een substantieel deel van ons vermogen voor ons te kunnen laten werken.”
Joske: “Als puntje bij paaltje komt, hebben we elkaar namelijk nodig om onze idealen waar te kunnen maken en te zorgen voor slagkracht.”
Jos (instemmend knikkend): “Amen.”