Bij Start Foundation geloven we dat verandering niet vanzelf komt. Daarom wachten we niet. We bouwen, duwen, proberen. We experimenteren met nieuwe oplossingen en agenderen wat schuurt. Want de arbeidsmarkt verandert niet vanzelf en zeker niet snel genoeg.
We noemen onszelf weleens een experimentenfabriek. We ontwikkelen en testen vernieuwende initiatieven die het systeem uitdagen en verbeteren. Altijd samen met partners die, net als wij, geloven dat het anders kan. Maar zoals dat gaat in fabrieken: er komt van alles van de band, maar niet alles wat we starten, lukt. Dat hoort erbij. In 2024 kwamen er geen nieuwe experimenten van de grond. In plaats daarvan blikten we kritisch terug op wat we eerder zijn gestart.
Zo stopten we met het experiment Refugee Work, vanwege tegenvallende resultaten. We voeren nu verdiepende gesprekken om te leren wat nodig is voor toekomstig succes. Ook bij Open Hiring, waar we al sinds 2018 op inzetten, zagen we minder effect dan gehoopt. In 2025 onderzoeken we daarom hoe bekend het is bij werkgevers en of ze Open Hiring wel of niet inzetten. Want we willen grip krijgen op wat opschaling in de weg staat.
Aan de agenderende kant sloten we het programma Parallelle Arbeidsmarkt af met een inhoudelijk college, maar ook met de conclusie dat we er minder mee hebben bereikt dan gehoopt. De campagne #Ikbennietbeperktgenoeg kreeg veel aandacht, maar het systeem blijft steken. Een kleine verruiming van het doelgroepregister was alles. Zoals collega Milou Sluys zegt: “Mooie woorden, maar onvoldoende perspectief voor de mensen die nu structureel buiten de boot vallen.” Wat wringt: het idee dat alleen mensen met een laag verdienvermogen hulp nodig hebben. Terwijl mensen met een beperking 41% minder kans hebben op een sollicitatiegesprek, puur door stigma en aannames. En de wet? Die beloont vinkjes, geen echte inclusie.
Ook droegen we in 2024 DreamersNL, onze campagne voor gelijke kansen voor ongedocumenteerde jongeren, over aan onze collega’s van het Kansfonds. In 2022 lanceerden we de campagne en zetten we het thema op de kaart. Er kwam bewustwording, media-aandacht en gesprekken met beleidsmakers. Sommige onderwijsinstellingen pasten hun beleid aan. Onze aanjaagrol was vervuld, maar het vergt een lange adem. Zeker nu het politieke klimaat er niet beter op geworden is. Jammer want het is wellicht, ofschoon bescheiden, wel een bijdrage aan het oplossen van tekorten. We hebben alle vertrouwen in onze collega’s van Kansfonds dat zij zich maximaal inspannen voor deze kwetsbare jongeren.
We blijven zoeken naar nieuwe oplossingen en waar nodig roeien we tegen de stroom in. Maar soms moeten we capituleren en ons bezinnen op nieuwe manieren om resultaten te boeken. Vooral draagvlak en urgentie, zo leerden bovenstaande voorbeelden ons, zijn onontbeerlijk om vooruitgang te boeken.
Lees hieronder meer over Open Hiring, De Werkversneller, Parallelle Arbeidsmarkt en #Ikbennietbeperktgenoeg
Open Hiring: Werk zonder drempels
Bij Open Hiring geldt: wil je werken, dan kun je aan de slag. Geen cv, geen sollicitatiebrief, geen gesprek. Vertrouwen staat centraal en iedereen krijgt een kans. Start Foundation werkt sinds 2018 aan het vergroten van de bekendheid en de inzet van deze innovatieve manier van personeelswerving.
In 2024 zochten we expliciet de samenwerking op met meer uitvoerende organisaties. We sloten partnerships met de ABU, AWVN, Brainport voor Elkaar, De Normaalste Zaak, MKB Rotterdam-Rijnmond, NBBU, Olympia, Randstad, USG Restart, Start People, UWV en Wasbeer & Pauw om werkgevers warm te maken voor Open Hiring . Door samen te werken met partijen die al actief bezig zijn met kansengelijkheid en arbeidsmarktvernieuwing willen we niet alleen sneller opschalen, maar ook Open Hiring steviger verankeren in reguliere werkprocessen. Deze aanpak, waarbij sollicitaties zonder cv of gesprek plaatsvinden, leidde tot 1.217 nieuwe banen bij 68 werkgevers op 107 locaties. McDonalds was hierbij de grootste werkgever die voor ruim 1.000 banen heeft gezorgd.
In 2024 kreeg Open Hiring weer de nodige media-aandacht. Dit keer vooral gecentreerd rondom de actie van gemeente Zoetermeer. Zij gebruikten als eerste gemeente in Nederland Open Hiring bij de zoektocht naar een klantadviseur en een inkomensregisseur. De reacties waren overweldigend. Wethouder Jan Idema: “Wij verwachten van ondernemers dat ze inclusief handelen. Dan moeten we zelf het goede voorbeeld geven. Open Hiring past goed bij dit streven.” Volgens de evaluatie van de gemeente meldden zich 180 mensen voor de vacature van klantadviseur en 315 voor de vacature van inkomensregisseur. Een jaar later blijken twee van de drie aangenomen kandidaten nog steeds in dienst. Een resultaat dat laat zien: het kan, en het werkt. We hoopten dat dit aanleiding zou zijn voor veel meer gemeenten om Open Hiring toe te passen, maar dat bleef helaas uit. Ook onze pogingen gemeenten actief te krijgen op Open Hiring liepen vrijwel overal spaak op gebrek aan medewerking.
De Werkversneller, voorheen het Leergarantiefonds
Wat begon als het Leergarantiefonds, een fonds waarmee sociale ondernemers mensen direct konden laten starten in een leerwerktraject, zonder te wachten op overheidsfinanciering, groeide in 2024 uit tot een stevig, werkbaar model: De Werkversneller. 2024 stond in het teken van opschalen en professionaliseren. Elf ondernemers haakten aan en boden samen 362 mensen een plek om te leren en te werken, zónder bureaucratische drempels. Van de 170 deelnemers die hun traject al hebben afgerond, stroomde 45% door naar werk of opleiding en kreeg 30% passende hulp via dagbesteding of begeleiding. Intussen werken we aan een coalitie die verandering zichtbaar en onvermijdelijk maakt, met creatieve samenwerkingen, alternatieve geldstromen en één duidelijke missie: méér mensen sneller aan de slag.
College ‘Uitkeren of investeren’
In 2021 begonnen we met de Parallelle Arbeidsmarkt. Vol ambitie, urgentie en, ja, best wat bombarie. Want we wilden echt iets in beweging zetten voor mensen die op de reguliere arbeidsmarkt (nog) niet welkom zijn. Drie jaar later sloten we het programma af met een college op de Hogeschool Utrecht. Een waardevolle bijeenkomst, maar eerlijk is eerlijk: we zijn niet tevreden met wat het programma uiteindelijk heeft opgeleverd. We hadden op meer gehoopt, meer verwacht.
Tijdens het college ‘Uitkeren of investeren’ op 10 oktober 2024 gingen we in gesprek over wat wél werkt. Met inzichten van onder andere Johan Stuiver (Deloitte), Paul van der Aa (Hogeschool Rotterdam), Ton Wilthagen (Tilburg University) en Jiske Kiers (Zorghub) maakten we de balans op. De belangrijkste lessen? Gelijk hebben is iets anders dan gelijk krijgen. We missen in Nederland de urgentie om mensen alternatief werk aan te bieden, de focus ligt meer op inkomen dan op werk en we durven bestaande systemen niet los te laten.
Vervolg op campagne #Ikbennietbeperktgenoeg
“Je gaat het pas zien als je het doorhebt”, zei Johan Cruijff ooit. En doorhebben wordt bevorderd als je het onrecht een gezicht geeft in plaats van kille analyses. Met de campagne #Ikbennietbeperktgenoeg vroegen we in 2024 opnieuw aandacht voor een groep mensen die net buiten de boot valt: mensen met een beperking die geen recht hebben op ondersteuning via de Banenafspraak. Ze staan niet in het doelgroepregister, maar ervaren wel een afstand tot de arbeidsmarkt. De campagne bracht het probleem luid en duidelijk onder de aandacht. Via opiniestukken, interviews, een mystery guest-onderzoek en een golf aan media-aandacht, werd zichtbaar hoe uitsluiting in de praktijk werkt. De persoonlijke verhalen, zoals die van Steven de Jong, die zelf stottert en onderzoek deed naar inclusieve werkgevers, raakten een snaar. Zijn verhaal leidde tot Kamervragen, landelijke radio-optredens en bereikte tienduizenden lezers en luisteraars. Werkgevers die werden aangesproken, boden publiekelijk hun excuses aan.
Dat is de kracht van agenderen. We zetten een onderwerp op de kaart, creëren verontwaardiging en leggen druk op systemen die onrechtvaardig zijn ingericht. Hoewel wetgeving traag verandert, wordt er op dit moment gewerkt aan nieuwe scenario’s voor de Banenafspraak. We blijven dit proces volgen én beïnvloeden, niet door beleefd aan te schuiven, maar door systemen open te breken.